Voor de doorbraak van het Wereldwijde Web vormde Usenet, ook bekend als "Nieuwsgroepen", een van de belangrijkste onderdelen van Internet. In talloze discussiegroepen, georganiseerd in een wijdvertakte thematische hiërarchie, bespraken studenten, wetenschappers en andere - vooral academische - gebruikers de meest uiteenlopende onderwerpen. Misschien is de herinnering aan die dagen gekleurd door valse romantiek: ook toen al had je 'spam', waren er 'trollen' die doelbewust anderen ergerden en bestonden er 'flamewars', het langere tijd over en weer posten van aanvallende berichten. Maar over het algemeen vond de discussie plaats in relatieve harmonie.

Alleen elk jaar in september, wanneer er een nieuwe lichting studenten voor het eerst online kwam, ontstond er even rumoer: de nieuwelingen hielden zich niet aan de netiquette. Tegen het einde van de maand waren ze door moderatoren in het gareel gebracht. Toen de Amerikaanse internetprovider AmericaOnline zijn klanten in 1993 toegang tot Usenet gaf, brak de dam. Nieuwsgroepen konden de voortdurende toestroom van newbies niet meer aan, en de betrekkelijk overzichtelijke online community met zijn tamelijk goed nageleefde gedragsregels ging verloren. Sindsdien leven we in wat internetveteranen mistroostig "eeuwige september" noemen.

Deze ervaring weerhield mediabedrijven er niet van om op hun pas gelanceerde websites reactiepanelen in te richten, waar lezers hun commentaar op het nieuws konden achterlaten en met de redactie en elkaar over het nieuws in discussie konden gaan. Internet was immers - in de woorden van Microsoft-oprichter Bill Gates - het dorpsplein van de global village, waar netizens ongehinderd door fysieke grenzen of afstanden deel konden uitmaken van een wereldomspannend netwerk vol vrij beschikbare kennis en beschaafd debat.

Het vervolg is bekend: niet alleen vormden fysieke grenzen geen belemmering meer om te reageren, ook een gebrek aan kennis of aan basale fatsoensnormen hield mensen helaas niet weg van het debat. De anonimiteit van Internet bleek een vruchtbare voedingsbodem voor scheldpartijen en - van spelfouten doorspekte - complottheorieën. Één rotte appel stak hier gemakkelijk de hele kist aan. Op de meeste nieuwssites lieten gedesillusioneerde redacteuren de reactiepanelen al snel links liggen, en veel lezers volgden dat voorbeeld. Maar het gebeuren woekerde vrolijk verder op de 'sociale media' websites, zoals Facebook en Twitter.

Wat overbleef was niet de agora van Athene, maar de verlaten straten van de South Bronx jungle. Hier gold het recht van de sterkste, en de menselijke beschaving had hier niets meer te zoeken.